Το έναυσμα για την συγγραφή αυτού του άρθρου δόθηκε εδώ και καιρό, για την ακρίβεια ίσως εδώ και λίγα χρόνια όπου ο όρος «εναλλακτικό» που ξεκίνησε κυρίως από τον χώρο της τέχνης και συνήθως ακολουθούσε κάτι πρωτοποριακό άρχισε να μεταπηδά στον χώρο της επιστήμης. Το επικίνδυνο της μετάβασης αυτής έχει να κάνει με το γεγονός ότι στην τέχνη αυτό που θα «μιλήσει» στην ψυχή του θεατή ή ακροατή , ανάλογα με το είδος της τέχνης , δεν υπόκειται σε νόρμες και κανόνες είναι αυθαίρετο χωρίς «μηχανισμό» δράσης διαφορετικό ανάλογα με το είδος της μουσικής ή του θεάματος (με εξαίρεση την κλασική μουσική η οποία με βάση πολυάριθμες μελέτες έχει τον δικό της ρυθμιστικό «μηχανισμό»).

Σε άλλο είδος μουσικής π.χ «πλημμυρίζει» ενδορφίνες ένας εγκέφαλος και σε άλλο ένας άλλος. Κάποιος απλά παρασύρεται από ένα συγκεκριμένο άκουσμα με βάση τον ψυχισμό του αφού αυτό νιώθει πως άγει την δική του ψυχή. Κανένας δεν μπορεί να πει αν η τεχνική ενός σκηνοθέτη είναι λάθος ή σωστή , μπορεί όμως να πει αν συμφωνεί με την προσέγγισή του ή όχι, αν του αρέσει το αποτέλεσμα ή όχι. Παρ’όλα αυτά στην μουσική για παράδειγμα υπάρχουν κανόνες, υπάρχει ένα πεντάγραμμο, οι νότες ,η τονικότητα, τα κλειδιά και πολλά άλλα, τα οποία πρέπει κάποιος να ακολουθήσει εάν θέλει να γράψει μουσική. Παράδειγμα πολλά συγκροτήματα και καλλιτέχνες που ανήκουν ή ανήκαν στο εναλλακτικό ρεύμα όπως οι Pixies, οι Suede ,οι Joy Division ,οι tiger lillies, η amanda palmer κ.α γράφουν μουσική έξω από το κυρίως ρεύμα (mainstream όπως λέμε στα ελληνικά) χρησιμοποιώντας τα ίδια γράμματα και κανόνες  που χρησιμοποιεί και η κλασσική μουσική μιλώντας όμως  τελικά άλλη γλώσσα.

Στο σημείο λοιπόν αυτό αξίζει να τονίσουμε ότι φυσικά υπάρχει «εναλλακτικός» δρόμος και στην επιστήμη , όμως αυτός θα πρέπει να σέβεται αποδεδειγμένες παραδοχές  όσον αφορά στο ανθρώπινο σώμα ,τις οποίες η ίδια η επιστήμη ανά τους αιώνες εξελικτικά και παράλληλα με την ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει καταφέρει με αποδείξεις  να θεμελιώσει . Η απόδειξη είναι ο όρος που τα ίδια τα μαθηματικά έχουν εισάγει σε όλες τις επιστήμες. Η απόδειξη παράγεται αναγωγικά και όχι εμπειρικά . Πρέπει να δείχνει δηλαδή ότι μία πρόταση πρέπει να είναι αληθής για όλες τις περιπτώσεις στις οποίες εφαρμόζεται χωρίς καμία εξαίρεση. Μία πρόταση χωρίς απόδειξη για την οποία πιστεύεται ή υπάρχουν ισχυρές υποψίες ότι ισχύει , λέγεται εικασία (κρατήστε τον όρο αυτό για παρακάτω).

Η διαφορά ανάμεσα στην αυστηρή «αντικρεατοφαγία» (χωρίς κανένα ζωϊκό παράγωγο) και στο κίνημα του αντιεμβολιασμού είναι ότι στην πρώτη περίπτωση η επιλογή επηρεάζει μόνο το ίδιο το άτομο ενώ από την άλλη η επιλογή του μη εμβολιασμού εάν γίνει από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού (γεγονός που απεύχομαι ) τότε αυτό θα έχει σοβαρότατες συνέπειες για την δημόσια υγεία.

Στόχος του άρθρου είναι να αποδομήσει τις ασάφειες και τις ανακρίβειες που χρησιμοποιούν πολλοί πλέον στον χώρο της υγείας επιτηδευμένα και εκμεταλευόμενοι τις αγωνίες ,την άγνοια και πολλές φορές την απελπισία των ανθρώπων ανάλογα με το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν και όχι να προσβάλλει την προσωπική επιλογή του κάθε ανθρώπου. Ο μοναδικός λόγος που συσχετίστηκαν αυτά τα δύο είναι διότι συγκεκριμένοι «επαγγελματίες»στον χώρο της υγείας βάζουν στο ίδιο πακέτο του «ευ ζην» αυτά τα δύο θέματα κατηγορώντας για κάθε δεινό του ανθρώπινου οργανισμού τον εμβολιασμό, την κατανάλωση κρέατος και κάθε είδους ζωϊκού παραγώγου.

Ξεκινώντας από το ζήτημα των εμβολίων λοιπόν , η μία και βασική αρχή στην οποία βασίζεται η ανάπτυξή του είναι το γεγονός ότι ένας οργανισμός ο οποίος έχει έρθει σε επαφή με έναν ιό αναπτύσσει τα λεγόμενα αντισώματα ώστε να αντιμετωπίσει τον ιό και στη συνέχεια σε μία ενδεχόμενη επαφή με τον συγκεκριμένο ιό στο μέλλον να είναι προστατευμένος. Αυτή την απλή και σωτήρια παρατήρηση έκανε ο Edward Jenner το 1800 παρατηρώντας ότι την εποχή όπου ο ιός της ευλογιάς αφάνιζε ζωές, οι γυναίκες που ήταν υπεύθυνες για την συλλογή γάλακτος από αγελάδες που νοσούσαν από ιό παρόμοιο με αυτόν της ευλογιάς (cowpox), ήταν προστατευμένες έναντι της ευλογιάς κι έτσι δεν νοσούσαν.

Ιστορικά αν κάποιος κάνει μία αναδρομή θα βρει πολλές περιπτώσεις ιών που προκάλεσαν πανδημίες και εξαπλώθηκαν ταχύτατα με αποτέλεσμα πολλές φορές τον θάνατο. Τέτοια παραδείγματα είναι η ευλογιά, η διφθερίτιδα, η πολύ γνωστή στην ελληνική κοινωνία για το ποσοστό αναπηρίας που άφησε στο πέρασμά της πολιομυελίτιδα κ.α. Ο λόγος που κατάφερε το ανθρώπινο είδος να ανακόψει λοιπόν την θανατηφόρα πολλές φορές πορεία ορισμένων ιών είναι τα εμβόλια αναμφισβήτητα.

Ερχόμαστε λοιπόν στους ισχυρισμούς του αντιεμβολιαστικού κίνηματος :

Αυτισμός

Ο ισχυρισμός αυτός βασίστηκε λοιπόν σε μία εικασία (θυμηθείτε τον όρο παραπάνω) η οποία ισχυρίστηκε ότι η παρουσία αλουμινίου και θειομερσάλης ,συστατικά κάποιων εμβολίων, σχετίζεται με την εμφάνιση αυτισμού κάνοντας μία απλή εξωτερική παρατήρηση ότι κάποια άτομα μετά από ορισμένο διάστημα μετά τον εμβολιασμό εμφάνισαν εικόνα αυτιστικού όπως ο ίδιος ισχυρισμός ακολουθούσε και για το τριπλό εμβόλιο MMR (ερυθρά,παρωτίτιδα,ιλαρά).

Δεν αποτελεί επιστημονική απόδειξη η μεμονωμένη εμφάνιση ενός γεγονότος μετά από ένα άλλο. Είναι σαν να λέμε ότι αν κάποιος υποστεί ένα εγκεφαλικό επεισόδιο και προηγουμένως είχε καταναλώσει ένα μήλο, τότε υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης μήλων και αυξημένης πιθανότητας εμφάνισης εγκεφαλικού.

Αλουμίνιο

Είναι ουσιαστικά μία ένωση, η οποία χρησιμοποιείται ως ανοσοενισχυτικό ώστε η μικρή ποσότητα εξασθενημένων αντιγόνων που έχουν τα εμβόλια πλέον να είναι ικανή να προκαλέσει την ανοσολογική απάντηση που απαιτείται ώστε να παραχθεί η απαραίτητη προστασία με την ανάπτυξη αντισωμάτων.

Κάποιοι προσπάθησαν να υποστηρίξουν την ενοχή του αλουμινίου με μετρήσεις, οι οποίες δεν αφορούσαν στην οδό χορήγησης των εμβολίων δηλαδή την ενδομυϊκή αλλά στην ενδοφλέβια, γεγονός που παραβλέπει όλους τους κανόνες φαρμακοκινητικής που έχουν να κάνουν με την απορρόφηση, την κατανομή της ουσίας στους ιστούς και την απέκκριση. Μέσω των μηχανισμών αυτών το σώμα κατανέμει και απεκκρίνει την εκάστοτε ουσία με τελείως διαφορετικό τρόπο ανάλογα με την οδό χορήγησης. Η ποσότητα και ο χρόνος άφιξης μίας ουσίας που φτάνει στην κυκλοφορία όταν χορηγείται ενδοφλεβίως είναι τελείως διαφορετικός απ’ότι στην ενδομυϊκή χορήγηση. Ένας τέτοιος τρόπος προσέγγισης που δεν μιμείται τις πραγματικές συνθήκες είναι a priori ανυπόστατος και μη βιοϊσοδύναμος . Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι το αλουμίνιο με βάση τον Π.Ο.Υ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) υπάρχει ακόμη και στο πόσιμο νερό και μπορεί κάποιος να το διαπιστώσει εδώ και μάλιστα σε ποσότητες ανάλογες με του εμβολίου, άρα αν έφταιγε το αλουμίνιο (που δεν φταίει) γιατί φταίει αυτό του εμβολίου και όχι του πόσιμου νερού αφού τελικά «παίζουμε» με τις διαφορετικές οδούς χορήγησης και όχι με τις ίδιες;

MMR

Πρωτεργάτης αυτής της «καμπάνιας» ήταν ο γαστρεντερολόγος Andrew Wakefield, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι στο αίμα αυτιστικών παιδιών  -ανακάλυψε- ότι υπήρχε ο ιός της ιλαράς. Η απάτη αυτή αποκαλύφθηκε και μάλιστα και το ίδιο το περιοδικό LΑNCET κατά την εκδίκαση της υπόθεσης ισχυρίσθηκε ότι ο Wakefield τους έδωσε πλαστά στοιχεία . Άλλωστε αυτό που από την αρχή θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί είναι το γιατί δεν προκαλεί αυτισμό η φυσική λοίμωξη με τον ιό της ιλαράς και το προκαλεί το κατά πολύ μικρότερο φορτίο του ιού που περιέχεται στο εμβόλιο

Βρέφη και ανοσοποιητικό

Ο ισχυρισμός λοιπόν εδώ λέει ότι το ανοσοποιητικό των βρεφών είναι ανώριμο και κινδυνεύει με επιπτώσεις από το ίδιο το εμβόλιο. Επειδή τα εμβόλια αναπτύχθηκαν αφού βρέθηκαν οι μηχανισμοί με τους οποίους λειτουργεί το ανοσοποιητικό σύστημα, τα συζευγμένα εμβόλια αναπτύχθηκαν με την γνώση ότι τα βρέφη συμπεριφέρονται εν μέρει σαν έναν ενήλικο ο οποίος έχει υποστεί σπληνεκτομή (αφαίρεση σπληνός). Η οριακή ζώνη του σπληνός είναι υπεύθυνη για την ωρίμανση και διαφοροποίηση των παρθένων Β λεμφοκυττάρων που μεταναστεύουν από τον μυελό των οστών στον σπλήνα. Τα Β λεμφοκύτταρα αντιμετωπίζουν τα μη θυμοεξαρτώμενα αντιγόνα που φέρουν πολυσακχαριδικό περίβλημα . Η Β σειρά κυττάρων λοιπόν δεν έχει ωριμάσει πλήρως και ως εκ τούτου τα βρέφη είναι εκτεθειμένα σε αυτό τον τύπο αντιγόνων, όμως τα συζευγμένα εμβόλια περιέχουν γι” αυτόν ακριβώς τον λόγο και πρωτεϊνικά αντιγόνα μαζί με το βακτήριο που φέρει το πολυσακχαριδικό περίβλημα ώστε να προκαλέσουν την αντίδραση και από τα Τ  λεμφοκύτταρα τα οποία είναι πλήρως διαφοροποιημένα και ώριμα και στα βρέφη με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό να βλέπει τελικώς το αντιγόνο το οποίο εισάγεται με το εμβόλιο και να μην κινδυνεύει από αυτό.

Θειομερσάλη

Είναι μία ουσία που χρησιμοποιούταν παλιά στα εμβόλια ,τώρα πολύ λιγότερο, ως συντηρητικό ώστε να αποφευχθεί αλλοίωση του εμβολίου από μικροοργανισμούς . Μεταβολίτης της είναι ο αιθυλοϋδράργυρος ο οποίος απεκκρίνεται ταχύτατα από τους νεφρούς σε αντίθεση με τον μεθυλοϋδράργυρο ο οποίος υπάρχει στο περιβάλλον και με τον οποίο αδίκως συγκρίνεται. Ο υποκαταστάτης σε μία χημική ένωση (μεθύλιο,αιθύλιο κ.τ.λ) είναι αυτό που τις περισσότερες φορές επηρεάζει κατά πολύ τις φαρμακοκινητικές και φαρμακοδυναμικές ιδιότητες ενός μορίου. Παρατίθεται εδώ και μία από τις άπειρες μελέτες με την συμμετοχή της Αμερικάνικης Ακαδημίας παιδιατρικής που έχουν γίνει και δεν έχουν βρει κανέναν συσχετισμό ανάμεσα στην θειομερσάλη και στον αυτισμό, η οποία πλέον ούτως ή άλλως υπάρχει μόνο στο εμβόλιο της γρίπης.

Η απάντηση τώρα στον ισχυρισμό ορισμένων ότι δεν τους έκαναν οι γονείς τους το εμβόλιο και παρ’όλα αυτά δεν νόσησαν από τίποτα είναι ότι η τύχη τους έγκειται στο γεγονός ότι οι περισσότεροι γύρω τους είναι ανοσοποιημένοι διότι οι δικοί τους «αφελείς» κατ’εκείνους γονείς ορθώς τους έκαναν το εμβόλιο. Εδώ λοιπόν υπάρχει ο όρος herd immunity ο οποίος λειτουργεί ακριβώς όπως το παιχνίδι που παίζαμε μικροί , το «ντόμινο.Φανταστείτε λοιπόν ένα πολύ μικρό μπαλάκι να κυλάει προς μία σειρά από διατεταγμένες θήκες από cd.Οι περισσότερες θήκες είναι κολλημένες με κόλλα στο έδαφος (εμβολιασμένα άτομα) και ελάχιστες χωρίς καμία στήριξη στο έδαφος (μη εμβολιασμένα). Το μπαλάκι δεν θα μπορέσει να προκαλέσει ντόμινο διότι θα βρει αντίσταση από τα περισσότερα cd και ανάμεσα σε αυτά , τα μη στερεωμένα επωφελούνται από την προστασία των υπολοίπων γύρω τους που παραμένουν στερεά και δεν μεταφέρουν την δύναμη από το μπαλάκι ( την ασθένεια) στα υπόλοιπα. Έτσι λοιπόν οι ελάχιστοι ανεμβολίαστοι σε σχέση με τους εμβολιασμένους εκμεταλεύονται την ανοσία που έχει αναπτυχθεί μέσα σε μία κοινωνία με την συμμετοχή όλων και δεν κολλούν.
Αν φτάσουμε ποτέ στην ημέρα όπου τα περισσότερα cd δεν θα έχουν κόλλα τότε ο εκάστοτε ιός θα εξαπλωθεί ταχύτατα όπως συνέβαινε πριν δεκαετίες οπού δεν υπήρχαν τα εμβόλια. Όποιος πιστεύει ότι ένας ιός δεν έχει την δυνατότητα επανεμφάνισης τότε αξίζει να ρίξει μία ματιά στα περιστατικά ιλαράς που επανεμφανίστηκαν μετά το 2000 εντός και εκτός Ευρώπης  δεδομένου ότι ζούμε στην εποχή που άτομα από όλο τον κόσμο ταξιδεύουν παντού είτε για επαγγελματικούς λόγους είτε για λόγους αναψυχής κάνοντας πολύ εύκολη την αναζωπύρωση λιγότερο ή περισσότερο επικίνδυνων καταστάσεων.
 
Ένα εμβόλιο είναι προφανές όπως και κάθε άλλη θεραπεία ότι μπορεί να εμφανίσει κάποιες παρενέργειες που όμως σε καμία περίπτωση δεν έχουν να κάνουν με τέτοιου τύπου ισχυρισμούς, αυτές περιλαμβάνουν μια τοπική δερματική αλλεργική αντίδραση, χαμηλό πυρετό ίσως για λίγες ώρες,τα οποία δεν δύνανται να υποβαθμίσουν την ποιότητα ζωής του εμβολιασμένου εφόρου ζωής, κάτι που θα συμβεί όταν κάποιος νοσήσει με φυσική λοίμωξη.
 
Κλείνοντας το κεφάλαιο εμβόλιο επειδή η στατιστική μας είναι εξαιρετικά χρήσιμη στην εξαγωγή συμπερασμάτων αξίζει κανείς να σκεφτεί και να ψάξει πόσα εκατομμύρια κόσμος έχει εμβολιαστεί και πόσα είναι τα περιστατικά αυτισμού λαμβάνοντας υπόψη το ισχυρό γενετικό υπόβαθρο της νόσου το οποίο έρχεται πλέον να αποκαλύψει το Autism Genome Project που ουσιαστικά είναι ένα εγχείρημα αντίστοιχο με αυτό που βοήθησε στην χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος (Human Genome Project) στο οποίο φτιάχνεται μία βάση δεδομένων με τους πολυμορφισμούς που ακολουθούν την συγκεκριμένη νόσο ,για να καταλάβει κατά πόσο υπάρχει περίπτωση τα εμβόλια να αποτελούν αιτία στην εμφάνιση αυτού του φαινομένου. Το ηθικό λοιπόν πρόβλημα που προκύπτει

είναι ότι όσο ένα παιδί είναι ανήλικο τις αποφάσεις για το υπόλοιπο της ζωής του λαμβάνουν οι γονείς του, με αυτό λοιπόν το αίσθημα ευθύνης και με το δεδομένο ότι ένα παιδί πλέον μπορεί μεγαλώνοντας να ανοίξει τα φτερά του για οποιοδήποτε μέρος του κόσμου συναναστρεφόμενο με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους, στην περίπτωση που νοσήσει με ολέθριες συνέπειες πολύ πιθανόν, τότε ο γονέας του στην πιθανή ερώτηση «γιατί δεν έκανα το εμβόλιο ? » , με τι δεδομένα θα απαντήσει;

Συγγραφέας – Σαββόπουλος Παντελής
Φαρμακοποιός ΕΚΠΑ/Μ.Δ.Ε «Κλινική Βιοχημεία και Μοριακή Διαγνωστική» (Ε.Κ.Π.Α ,Ε.Κ.Ε.Φ.Ε ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ ,Ινστιτούτο Παστέρ)