Στις 5 Οκτωβρίου 2016 η Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Σουηδίας ανακοίνωσε την απονομή του Βραβείου Νόμπελ Χημείας για το 2016 στους επιστήμονες
Jean-Pierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddart, Bernard L. Feringa
«για το σχεδιασμό και σύνθεση μοριακών μηχανών»
( «for the design and synthesis of molecular machines»)
SIR J. FRASER STODDART JEAN-PIERRE SAUVAGE BERNARD L. FERINGA
JEAN–PIERRE SAUVAGE Γεννήθηκε το 1944 στο Παρίσι (Γαλλία). Διδακτορικό το 1971 στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, Επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου και Επίτιμος Διευθυντής στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής ΄Ερευνας (CNRS, Centre National de la Research Scientific).
https://isis.unistra.fr/laboratory-of-inorganic-chemistry-jean-pierre-sauvage]
SIR J. FRASER STODDART. Γεννήθηκε το 1942 στο Εδιμβούργο, Μεγάλη Βρετανία-Σκωτία. Διδακτορικό το 1966 από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Διοικητικό Συμβούλιο και καθηγητής Χημείας στο Northwestern , Evaston, Ilinois, ΗΠΑ..
http://stoddart.northwestern.edu ]
BERNARD L. FERINGA . Γεννήθηκε το 1951 στην Barger-Compascuum, Ολλανδία. Διδακτορικό το 1978 στο Πανεπιστήμιο Groningen, Ολλανδία. Καθηγητής Οργανικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Groningen, Ολλανδία.
www.benferinga.com]
Sir J. Fraser Stoddart, γεννήθηκε και σπούδασε στη Σκωτία και το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, τώρα Καθηγητής στο Northwestern University , USA
Jean-Pierre Sauvage, Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, πρωτοπόρος στο σχεδιασμό και σύνθεση νανομεγέθους μοριακών μηχανών
Τι είναι οι μοριακές μηχανές;
Ο όρος « μοριακή μηχανή» (molecular machine) νανομετρικών διαστάσεων έχει καθιερωθεί για χημικές συνθέσεις μορίων με εξαιρετικά μικρές διστάσεις νανομέτρων (10-9 m) μετά από τις επιτυχημένες έρευνες των βραβευθέντων με το Νόμπελ Χημείας 2016. Μόρια με αυτές τις διαστάσεις και με ιδιότητες μικρο-μηχανών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να περιγράψουν μοριακούς μηχανισμούς που βρίσκονται στη φύση και μπορούν να έχουν εξαιρετικές εφαρμογές στην φαρμακευτική, την ιατρική και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Οι τρεις πρωτοπόροι χημικοί που πήραν το Βραβείο Νόμπελ Χημείας το 2016 άνοιξαν νέους δρόμους με την έρευνα τους (ξεκίνησαν πριν από πολλά χρόνια να πειραματίζονται) στον τομέα του σχεδιασμού και σύνθεσης νανομεγέθους μοριακών μηχανών. Κατάφεραν να συνδέσουν μόρια μεταξύ τους τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόνομα. Πρόκειται για τις αποκαλούμενες μοριακές μηχανές που μπορούν να επιτελέσουν κάποιο έργο, μετατρέποντας την χημική ενέργεια σε κίνηση. Την αρχή έκανε ο 72χρονος σήμερα Ζαν-Πιέρ Σοβάζ, το 1983. Ο Γάλλος επιστήμονας συνέδεσε μόρια σε μορφή αλυσίδας. Ήταν το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη των μοριακών μηχανών, καθώς σε κάθε μηχανή τα εξαρτήματα πρέπει να κινούνται αμφίδρομα. Την δεκαετία του 1990, ο 74χρονος σήμερα, σερ Φρέιζερ Στότναρντ κατάφερε να περάσει ένα μόριο σε σχήμα άξονα μέσα από ένα κυκλικό προκειμένου να κινηθεί το ένα ανεξάρτητα από το άλλο. Πρόκειται για την συρρίκνωση του συστήματος άξονας-τροχός σε επίπεδο μορίων.
Μοντέλο μοριακής μηχανής σε μορφή αυτοκινήτου (Φερίγκα, 1999,) οι 4 τροχοί του νανοαυτοκινήτου περιστρέφονται και κινούν το όχημα, μπορεί να προχωρήσει σε επιφάνεια μορίων χαλκού όταν ενεργοποιηθεί ηλεκτρονικά από ένα STP tip (A model of a single-molecule car that can advance across a copper surface when electronically excited by an STM tip.Credit: Courtesy of Ben Feringa)
