Το Λαυριο βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Αττικής, απέχει δε 52 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Η έκταση του Δήμου σήμερα περιλαμβάνει 42.000 στρέμματα και το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται στην πευκόφυτη περιοχή του Εθνικού Δρυμού Σουνίου. Οι ακτές του βρέχονται από τη θάλασσα του Ν.Ευβοϊκού και του Σαρωνικού Κόλπου, σχηματίζοντας δαντελωτές ακρογιαλιές. Ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 10.293 κατοίκους (απογρ. 1991).

Η ονομασία Λαύριο χρησιμοποιείται σήμερα με τη στενότερη έννοια της πόλης του Λαυρίου και με την ευρύτερη περιλαμβάνοντας τη μεταλλοφόρα περιοχή της νότιας Αττικής έκταση 120 τετρ. χιλιομέτρων, όπως ακριβώς και στην αρχαιότητα. Με την ευρύτερη σημασία της είναι συνώνυμη με τον όρο Λαυρεωτική, που είναι πληρέστερος. Η λέξη “Λαύριο” (Λαύρειον) προέρχεται από το λαύρα που σημαίνει στενό πέρασμα, στοά και κατ’επέκταση μεταλλευτική στοά, άρα “Λαύρειο”, τόπος πολλών μεταλλευτικών στοών.¹

Τα ορυκτά του Λαυρίου

Τα 600-700 και πλέον χαρακτηρισμένα ορυκτά (με συγκεκριμένη χημική σύσταση και κρυσταλλική δομή ξεχωριστή για το κάθε είδος) που προέρχονται από το υπέδαφος της Λαυρεωτικής καθιστούν την περιοχή μεταξύ των πρώτων πέντε (5) πλουσιότερων παγκοσμίως.

Κάποτε, η εκμετάλλευση των μεταλλευτικών ορυκτών οδήγησε σε ιστορικά και πολιτιστικά έπη, αποτελώντας την κινητήριο δύναμη της αθηναϊκής ηγεμονίας και καθορίζοντας σε μεγάλο βαθμό την ιστορική εξέλιξη το αρχαίου ελλαδικού χώρου.

Σήμερα, τα ορυκτά της Λαυρεωτικής απαλλαγμένα από αυτή την κυρίως χρηστική σημασία του παρελθόντος διατηρούν μια ιδιαίτερη αισθητική, πολιτιστική και επιστημονική αξία.

Πώς ορίζουμε το ορυκτό;

Ορυκτό είναι ένα φυσικώς εμφανιζόμενο ομογενές στερεό, το οποίο συνήθως σχηματίζεται με ανόργανες διαδικασίες, χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό ταξινομημένης ατομικής διατάξεως, και έχει χημική σύσταση και φυσικές ιδιότητες, οι οποίες είτε είναι σταθερές είτε κυμαίνονται εντός ορισμένων ορίων.²

Ποιός ο ρόλος της Χημείας;

Μετά  την μακροσκοπική αναγνώριση ενός ορυκτού ακολουθούν οι αναλύσεις με τις οποίες είναι δυνατή η ποιοτική & ποσοτική σύστασή του. Με βάση τα παραπάνω συμπεράσματα θα κριθεί αν η εξόρυξή του είναι συμφέρουσα σε σχέση με τους πόρους που πρέπει να διατεθούν.

Αν όμως εξορύξουμε ένα ορυκτό από εκεί και πέρα η Χημεία επεμβαίνει δραστικά επίσης στο να μπορέσουμε να αποσπάσουμε μέταλλα σε καθαρή μορφή μέσα από το ορυκτό. H διαδικασία, η οποία θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται από την θέση του μετάλλου στη σειρά δραστικότητας.

Επί παραδείγματι, ο αιματίτης χαρακτηρίζεται από την παρουσία οξειδίου του σιδήρου. Επομένως το οξυγόνο πρέπει να ΄΄απομακρυνθεί΄΄ ΄ώστε να παραλάβουμε καθαρό σίδηρο. Σε αυτή την περίπτωση εκμεταλλευόμαστε το γεγονός ότι ο άνθρακας είναι δραστικότερος τους σιδήρου και ως εκ τούτου μπορεί να το αντικαταστήσει στα οξείδια του.

2Fe₂O₃ + 3C -> 4Fe + 3CO₂

Διαφορετική είναι η διαδικασία που ακολουθείται ώστε να παραλάβουμε καθαρό χαλκό και η οποία εξαρτάται σαφώς από το είδος του ορυκτού. Επί παραδείγματι στα ορυκτά του χαλκού με θείο, μετά από μία σειρά σταδίων , ο τελικός καθαρισμός λαμβάνει χώρα με ηλεκτρόλυση όπου στην κάθοδο του στοιχείου παραλαμβάνουμε τον καθαρό χαλκό.

Το ξέρατε ότι;

Υπάρχουν μικρόβια (λιθότροφα), με τη βοήθεια των οποίων μπορούμε να παραλάβουμε καθαρά μέταλλα από τα ορυκτά τους; Αυτή η μεθοδολογία χρησιμοποιείται για την παραλαβή του χαλκού από μεταλλεύματα Cu₂S, όπου στο Morenci της Αριζονα παραλαμβάνονται 380.000 τόνοι χαλκού ετησίως.³

Πηγές πληροφόρησης

http://www.eranet.gr/lavrio/html/gmunicip.html
http://www.geo.auth.gr/106/theory/mineral_definition.htm
https://www.chemistryworld.com/feature/microbial-miners/7879.article